KURUMSAL FİNANSMAN HİZMETLERİ

Türkiye’de ki şirketler; fabrika kurma, makine ekipman ve teknoloji yatırımları ve faaliyetleri için gerekli olan finansman ihtiyaçlarını öz kaynaklarını ve/veya banka kredileri kullanarak karşılamaktadır. Hâlbuki uzun vadeli yatırımlar ve projeler için finansman kaynağına ulaşılması için banka kredilerinden çok daha avantajlı kaynaklar bulunmaktadır. Bunlardan en önemlilerinden bir tanesi ise tahvil ihracıdır.

Son dönemde yaşanan gelişmeler ve Borsa’da yapılan yeni düzenlemeler ile özel şirketlerin sermaye piyasalarını kullanarak borçlanmalarının önünü açacak yani tahvil ihracı yapmasını destekleyecek niteliktedir. Bu gelişmeleri kısaca ekonomik konjoktür ile borçlanma araçlarının ihracında sağlanan kolaylıklar olarak ikiye ayırmak mümkündür;

• Özel sektör borçlanmasının önünü açan ilk olay devletin yıldan yıla azalan borçlanma ihtiyacı sonucu ‘crowding out’ etkisinin zayıflaması, yani devletin borçlanma piyasasındaki ağırlığının kalkmasıdır.

• Bir diğer husus önemli bir ise, faiz oranlarında yaşanan düşüşler ile borçlanma vadelerinin uzamasıdır. Genel ekonomik konjonktürde yaşanan gelişmelere paralel olarak Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından şirketlerin yıllardır bürokratik engel olarak gördükleri konuların birçoğunu ortadan kaldıracak nitelikte düzenlemelerin gerçekleştirilmesi de özel sektör borçlanmalarını hem tasarrufçu hem de ihracatçı açısından cazip hale getirmiştir.

Anonim Şirket statüsüne sahip bir şirket ister halka açık ister payları BİST’de işlem görsün isterse halka kapalı bir şirket olsun Sermaye Piyasası hükümlerine göre tahvil ihracı mümkündür.

Tahvil İhracı Nedir?

Türk Ticaret Kanununun 420. Maddesine göre “Anonim şirketlerin borç para bulabilmek amacıyla itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine Tahvil denilmektedir”. Daha kapsamlı bir tanım yapmak gerekirse Tahvil; devlet hazinelerinin ya da anonim şirketlerin kendilerine kaynak bulabilmek amacıyla, gelecekte elde edecekleri gelirleri teminat olarak göstererek çıkardıkları, 1 ila 10 yıl arasında vadesi olduğu için orta ve uzun vadeli, faiz getirili borç senetleridir. Üzerinde bulunan kupon ve/veya anapara vadesi geldiğinde borçlu olan şirketin borçlarını ödemesi esasına dayanan bu menkul değerler, şirketlere ucuz ve uzun vadeli kaynak sağlama amacını taşımaktadır.

Özel Sektör Tahvilleri

Tahviller, devletin veya anonim ortaklıkların en az 1 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç para bulmak amacıyla çıkardıkları borç senetleridir. Anonim şirketler tarafından 1 yıldan uzun vadeli olarak ihraç edilen borçlanma senetleri “özel sektör tahvili” olarak adlandırılmaktadır.

Vadeleri en az 1 yıl olmak koşulu ile serbestçe belirlenebilir ve sabit ya da değişken faizli olarak ihraç edilebilirler. Genellikle bir veya birkaç aracı kuruluştan oluşan bir konsorsiyum aracılığıyla satışa sunulurlar. Tahvil sahibinin bir şirkete kullandırdığı sermaye, yabancı sermayedir. Tahvil sahibi, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır. Tahvil sahibi şirketin aktifi üzerinde, alacağından başka hiçbir hakka sahip değildir. Şirketin yönetimine katılamaz. Tahvil sahibi ile şirket arasındaki hukuki ilişki vade sonunda sona erer. Tahvil sahibi tahvili çıkaran şirketin kar- zarar riskine katılmaz, şirket zarar etse de günü gelince belli miktardaki anapara ve faizini alır. Tahvillerin getirilerini etkileyen en önemli unsurlar, likiditesi ve sahip oldukları risktir. Şirket tahvilleri, şirketin iflas etmesi ve faiz ile anapara ödemesinde temerrüde düşmesi açısından devlet tahvillerine oranla daha yüksek risk taşıdıklarından, genellikle devlet tahvillerinden daha yüksek faiz geliri sağlarlar. Şirketin iflası veya tasfiyesi halinde önce borçlar ödendiği için, tahvil sahipleri şirket ortaklarından (pay sahipleri) önce alacaklarını alırlar. Kamu borçlanma aracı dışındaki tahvillerin ihracı, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine tabidir. Halka arz edilerek satılabileceği gibi, halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara da satılabilirler.

Tahvillerin 3 Türlü Değeri Vardır:

1. Nominal Değer: Tahvilin üzerinde yazılı değer olup hiç bir zaman değişmez.

2. İhraç Değeri: Primli olarak ihraç edilen veya erken alanlara faiz oranı içinde indirim uygulanan tahvillerde, ihraç değeri= nominal değer-(%5 kanuni indirim + erken satış primi) olur. Bu şekilde hesaplanan ihraç değeri satışın son gününe yaklaştıkça nominal değere doğru yaklaşır ve son gün (nominal değer-% 5) olur ve takip eden günde faiz işlemeye başlar.

3. Piyasa Değeri: Tahvillerin piyasa değerleri, şartlara göre nominal değerinin üstüne de çıkabilir altına da inebilir. Piyasa değerini piyasa cari faiz oranı, enflasyon veya tahvili ihraç eden şirketin itibarı etkileyebilir.

Ülkemizdeki Tahvillerin Özellikleri

1. Bir borç senedi olan tahvilin sahibi (hamili) tahvili çıkaran kurumun uzun vadeli alacaklısıdır.

2. Tahvil sahibinin, tahvili çıkaran kuruluşa sağladığı sermaye yabancı sermayedir dolayısıyla tahvil sahibi şirket üzerinde alacağından başka herhangi bir hakka sahip değildir. Yani yönetime katılma hakkınsa sahip değildir.

3. Şirketin brüt karından ilk olarak tahvil sahiplerine ödeme yapılmaktadır ve tahvil sahibi alacağını temin ettikten sonra tahvili çıkaran kurumun mal varlığı üzerinde herhangi bir hak iddia edemez.

4. Tahvilde belirtilen vade kesindir ve vade sonunda tahvil sahibi ve tahvili çıkaran kurum arasındaki hukuki ilişki yasal olarak biter.

5. Tahvil değerinin altında bir bedelle satılabilirler.

Tahvil İhracının Şirketlere Sunduğu Faydalar

• Tahvilleri daha cazip hale getirmek için, hem ihraççı hem de tasarruf sahibi açısından hareket kabiliyetini arttıran bazı uygulamalar da tebliğde mevcuttur.

• Tahvillerde hem yatırımcıyı hem de ihraççıyı değişen piyasa koşullarına oranla koruyan bir uygulama tahvillerin erken itfasının mümkün olmasıdır. Genellikle tahvillerin anaparası, vade bitiminde bir defada veya vade içinde taksitler halinde ödenmesi yaygın uygulamadır. Bu durumda faiz oranlarında meydana gelebilecek anormal değişimler den ya ihraççı ya da tasarruf sahibi olumsuz etkilenebilmektedir. Bunun önüne geçmek ve/veya en aza indirmek için İhraççının veya tasarruf sahibinin talebine bağlı olarak kısmen veya tamamen erken itfa edilebilir nitelikte tahvil ihraç edilmesi mümkündür.